Een groot deel van onderstaand artikel is min of meer een vertaling van een blogpost van Onlinepethealth. De originele tekst vind je onder deze link
Inhoud
Wat is fantoompijn en hoe vaak komt het voor?
Bij fantoompijn ervaar je pijn in een ledemaat dat geamputeerd is. Fantoopijn is een ingewikkeld en zeer complex geheel.Het is iets anders dan stomppijn of fantoomgevoel/ Bij stomppijn zit de pijn in de stomp zelf en fantoomgevoel is het gevoel alsof het geamputeerde (deel van) het ledemaat er nog is. Fantoomgevoel is niet pijnlijk. (bron: http://www.pijn.nl/locatie-van-pijnsymptomen/ledematen/fantoompijn.html)
Bij mensen is het bestaan van fantoompijn allang bekend en erkend. Het blijkt uit studies, dat ook honden fantoompijn kunnen hebben. Ca. 14 % van de eigenaars van honden met een pootamputatie zegt dat de hond pijn heeft tot wel 6 maanden na amputatie, waarbij sommige honden ook gedragsveranderingen laten zien. Dat zijn dus 14 van de 100 honden waarbij het gezien wordt. Mogelijk is het werkelijke aantal met fantoompijn dus groter. Het ontstaan van zgn. neuropathische pijn kan dus vele maanden gebeuren na de amputatie. (neuropatische pijn: Bij neuropathische pijn (ook wel zenuwpijn of neuralgie genoemd) gaat het specifiek over pijn als gevolg van een beschadiging in het zenuwstelsel, hierdoor ontstaan pijnprikkels die geen functie hebben. (bron: http://www.pijn.nl/locatie-van-pijnsymptomen/algemene-pijnsyndromen/neuropatische-pijn.html)). Dit suggereert dat het ontstaan van fantoompijn maandenlang vertraagd kan zijn en dat post-operatieve zorg en revalidatie door zouden moeten lopen lang nadat de hond genezen is van de amputatie (Rosati et al, 2017)
Wat zijn nu de risicofactoren die kunnen leiden tot fantoompijn?
Bij mensen is chronische pijn voor een amputatie een risicofactor voor het ontstaan van fantoompijn. In een onderzoek bij honden met een amputatie is gevonden dat honden die meer dan een maand voor de amputatie pijn ondervonden na amputatie vaker dan andere geamputeerde honden regelmatig pijn ondervonden na de amputatie. Het lijkt er op dat zowel bij mensen als bij honden pijnmedicatie voor de amputatie geen effect had op het ervaren van pin na de amputatie. Psychische en fysieke stress zijn ook erg belangrijk bij het ontstaan van fantoompijn. Overwogen moet dus worden dat stress een belangrijke factor is bij de ontwikkeling van fantoompijn
Het type pijn voor- en na-amputatie lijkt ook zeer te verschillen. Eigenaren beschrijven de pijn voor de operatie als toenemend en afnemend, of als constant. Een maand na de operatie beschreven de eigenaren de pijn als plotseling en weer voorbijgaand. De pijn lijkt niet aan te houden.
Hoe beïnvloed fantoompijn het gedrag?
Eigenaren zeggen dat het gedrag van hun hond in de eerste drie tot zes maanden na de amputatie veranderd. Het gaat om lagere activiteitsniveau’s, verminderde speelsheid, negatieve emotionele staat, verminderde deelname aan de dagelijkse gang van zaken, verminderde eetlust en kortere slaaptijden. Er is minder interactie met andere huisdieren en vaak ook meer “agressiviteit” naar deze en andere dieren. Dwz. de hond kan gewoon minder hebben. Honden die deze gedragsveranderingen gedurende drie tot wel twaalf maanden na de amputatie laten zien, hebben vaak ook last van spiersamentrekkingen in de buurt van de amputatie, ze likken de stomp (als ze daar bij kunnen), jammeren en huilen vaker, ze zijn rusteloos en, als ze erbij kunnen, ze kauwen op de stomp of ze krabben er aan. Er zijn nog meer symptomen die aangeven dat er sprake is van pijn: vermoeidheid, tachypnoe (een oppervlakkige ademhaling), de hond is vaak erg geïrriteerd. Ca. 10-20% van de honden vertoont een verhoogde agressie naar andere dieren en mensen, zowel voor als na de amputatie. (Roseti et al, 2017)
Kwaliteit van leven
Over het algemeen vinden eigenaren dat hun hond zich goed aanpast aan een leven met drie poten. Veel van de honden zijn binnen een week na de amputatie mobiel. Het lijkt er op dat honden met minder pijn sneller op de poot zijn en zich sneller aanpassen aan een leven op drie poten. Ca. 1/4 van de honden heeft iets meer hulp nodig om mobiel te worden en ca. 10% heeft meer hulp nodig om aan dit nieuwe leven te wennen en zijn kwaliteit van leven weer op niveau te krijgen.
Voor eigenaren geldt dat ze een betere relatie hebben met hun dier dan voor de amputatie ondanks dat ze minder vrij, meer gebonden zijn dan voorheen. De meesten hebben geen spijt van de operatie.
Het lijkt er op dat een snelle operatie het beste is voor een goede kwaliteit van leven na de amputatie. De periode van chronische pijn voor de operatie is dan zo kort mogelijk. Snelle actie en goed pijnmanagement zijn belangrijk voor een snel herstel en zo optimaal mogelijke terugkeer naar de dagelijkse activiteiten.
Samenvattend zou je kunnen zeggen dat voor de meeste honden geldt dat een zo kort mogelijke periode van chronische pijn, goed pijnmanagement en langdurige revalidatie belangrijk zijn om fantoompijn te voorkomen en de kwaliteit van leven na de amputatie zo hoog mogelijk te houden.